Inleiding
In deze programmabegroting hebben we nadrukkelijk gekeken naar de informatiewaarde voor u als raad. In de financiële beschouwingen (onder kopje algemeen) leest u op hoofdlijnen een uitwerking van het financieel perspectief van de gemeente Buren. Hierin volgt u de ontwikkeling van het saldo en een toelichting van de belangrijkste financiële ontwikkelingen. Wilt u meer verdiepende informatie, dan kunt u doorklikken naar het programmaplan. Hier hebben we de resultaten uit het uitvoeringsplan van het college opgenomen onder het kopje ”wat willen we en wat doen we”. Onder het kopje ”overig” leest u de overige doelen en maatregelen van de organisatie. U ziet hier alleen de nieuwe doelen voor 2023. De lopende zaken worden niet in de begroting opgenomen. Om de leesbaarheid verder te vergroten, hebben wij de verplichte indicatoren en de beleidskaders naar de bijlage verplaatst. U vindt ze onder het kopje “overzicht beleidsindicatoren” en "overzicht beleidskaders per programma".
Op deze wijze bieden wij u een hulpmiddel voor u als raad om de kaderstellende rol te kunnen voeren en te kunnen sturen op hoofdlijnen. De begroting hebben wij ingericht volgens de voorschriften van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) en de wensen van de provincie Gelderland. De provincie stelt bijvoorbeeld dat de financiële begroting structureel in evenwicht moet zijn. Wij hebben nadrukkelijk gekeken naar de informatiewaarde voor u als raad. Samen met de auditcommissie willen wij hier in de komende periode nog verdere stappen in zetten.
De programmabegroting bestaat uit een beleidsbegroting en een financiële begroting. De beleidsbegroting is opgebouwd uit de verschillende programma's en de paragrafen. In de programma's presenteren wij ons gemeentelijke beleid op hoofdlijnen. De paragrafen richten zich op het beleid van relevante beheeraspecten, zoals de bedrijfsvoering, het weerstandsvermogen, onze kapitaalgoederen en de lokale heffingen. De financiële begroting gaat in op de financiële positie van onze gemeente.
In de begroting worden financiële gegevens meestal in duizenden euro's weergegeven. Dit staat steeds aangegeven in de betreffende tabellen. Vanwege afronding (op duizendtallen) is er soms optisch sprake van een klein verschil van 1 of 2. Daar de meeste tabellen direct vanuit ons financiële systeem worden ingeladen is dat niet te voorkomen.
Strategische opgaven
In het coalitieakkoord gemeente Buren 2020-2022 'Daadkrachtig en kerngericht' hebt u de volgende zes strategische opgaven vastgesteld:
- Samen sterk in de regio
- Kerngericht werken
- Duurzaamheid
- Transformatie sociaal domein
- Dienstverlening
- Omgevingswet
Inzet van het nieuwe coalitieakkoord gemeente Buren 2022-2026 'Samen voor het Buren van morgen' is het evalueren van de zes bestaande strategische opgaven om vervolgens een voorstel te doen om nieuwe strategische opgave voor de komende bestuursperiode te benoemen. Dit evaluatieproces vindt in 2023 plaats en de uitwerking wordt verwerkt in de begroting van 2024. Voor het begrotingsjaar 2023 betekent dit dat alle strategische opgaven direct zijn verwerkt in de programmabegroting 2023.
Programma's
De opbouw van de programma's is in overleg met de auditcommissie gewijzigd ten opzichte van voorgaande jaren. Om de begroting korter en leesbaarder te maken is het overzicht met vastgestelde beleidskaders niet meer opgenomen bij elk programma, maar te vinden in een bijlage. Ook zijn per programma de hoofdstukken 'wat willen we' en 'wat doen we' samengevoegd. In plaats van doelstellingen, subdoelstellingen en activiteiten, wordt er vanaf nu slechts nog onderscheid gemaakt tussen doelen en acties. Wij denken dat deze aangepaste indeling u beter in staat stelt om uw kaderstellende en controlerende rol uit te voeren. De nummers van de doelen en acties corresponderen met de nummers van afspraken uit het coalitieakkoord.
Een belangrijk onderdeel in een begroting is de financiële informatie. Hier geven wij u inzicht in de ontwikkelingen. Op grond van de voorschriften (BBV) presenteren wij de financiële informatie ook op taakvelden. Indien van toepassing bieden wij u ook inzicht in de incidentele baten en lasten en de reserves. Volgend jaar presenteren wij hier ook het meerjareninvesteringsplan en de risico’s.
Paragrafen
Het BBV schrijft voor dat in de paragrafen de beleidslijnen worden vastgelegd over relevante beheersmatige aspecten en de lokale heffingen. De begroting bevat de volgende verplichte paragrafen:
In deze paragraaf geven wij de ontwikkelingen over ons belastinggebied weer. Per heffing geven wij aan wat het beleid is, de kostendekkendheid en op welke wijze het tarief tot stand is gekomen. Ook geven wij inzicht in de (geraamde) opbrengsten.
In deze paragraaf brengen wij onze risico’s in beeld. Het weerstandsvermogen geeft inzicht in de financiële gezondheid van onze gemeente. Het geeft aan in welke mate wij in staat zijn om financiële risico’s op te vangen. Ook presenteren wij hier de verplichte financiële kengetallen.
Deze paragraaf geeft inzicht in onze kapitaalgoederen. De kosten van het onderhoud van onze wegen, openbare verlichting, riolering en water, groen en gebouwen vormen een substantieel deel van de begroting.
In de financieringsparagraaf bespreken wij de specifieke beleidsvoornemens respectievelijk de uitvoering van het beleid op het gebied van treasury.
De bedrijfsvoering betreft de interne processen die wij uitvoeren om op programmaniveau de beleidsdoelstellingen te kunnen realiseren. Bedrijfsvoering bestaat uit de onderdelen communicatie, informatieveiligheid, informatievoorziening en automatisering, inkoop en aanbesteding, huisvesting en facilitaire zaken, personeel en organisatie, planning, controle en financiën, griffie en rekenkamer.
Een gemeente werkt vaak samen met andere partijen om doelen te bereiken. Als deze samenwerking in een bestuurlijke en financiële vorm is, spreken we van een verbonden partij.
In deze paragraaf lichten wij deze partijen, hun beleidsdoelstellingen, activiteiten, risico's en de gemeentelijke bijdragen nader toe.
Het grondbeleid heeft een grote samenhang met de realisatie van doelstellingen op het gebied van ruimtelijke ordening en volkshuisvesting, verkeer en vervoer, cultuur, sport en recreatie en economische zaken. Het grondbeleid heeft een groot financieel effect gehad in het verleden, maar dat loopt af in de komende jaren.
Financiën
In dit hoofdstuk schetsen wij de autorisatie, kaders en uitgangspunten, financiële ontwikkelingen en het financieel meerjarenbeeld voor de komende jaren. Ook hebben wij hier de verplichte onderdelen als het overzicht van baten en lasten naar taakvelden, het overzicht van de overhead, het overzicht van incidentele baten en lasten, de balans en het EMU-saldo opgenomen.
Indicatoren
Vanuit de BBV zijn er verplichte indicatoren die wij moeten opnemen in onze begroting. Omdat deze weinig informatie geven en de data vaak gedateerd en incompleet is, hebben wij die opgenomen in de bijlage. Naast wettelijke verplichte indicatoren kunnen gemeenten ook eigen indicatoren vaststellen. In de begroting van 2022 is nadrukkelijk gekeken naar de informatieve waarde voor u als raad. Daarbij is een eerste stap gezet om (sub) doelstellingen meetbaar te maken aan de hand van maatschappelijke effecten en indicatoren. In nauw overleg met de auditcommissie willen we een set van nieuwe indicatoren gaan voorbereiden voor de begroting 2024. We gaan dit proces zorgvuldig doen, zodat we meerjarig u hierover kunnen rapporteren. U kunt van ons een plan van aanpak verwachten. Voor dit begrotingsjaar betekent dat er geen eigen indicatoren zijn opgenomen.